Okul Öncesinde Fen Doğa Etkinlikleri ve Deneyler

Deneylerimize şu linkten ulaşabilirsiniz :
Okul Öncesi Paylaşım Yeri

SES NASIL YOL ALIR?

Plastik bir kola şişesinin tabanını keselim. Plastik bir kaplığı, çıkarttığımız kısmı kapatacak büyüklükte kesip  şekildeki gibi gergin olarak bantlayalım. Bir mumu yakıp hazırladığımız düzeneğin 2 cmuzaklığına koyalım. Elimizle gergin kaplığa vurduğumuz zaman mumun alevindeki değişimleri gözlemleyelim. Hatta pet şişenin tersini dönderip de yapabiliriz. Mumun alevinde olan dalgalanmalar sesin yayılımının gösterimidir.

Aşağıdaki soruların cevabını araştırıp arkadaşlarınıza sorabilirsiniz?

Ses nasıl oluşur?

Taş attığınız bir göldeki oluşan dalgaların yayılımı ile sesin yayılımı arasında bir benzerlik var mıdır?

Sesin yayılması için hava moleküllerine verilen enerji yok olur mu?

Milyonlarca yıl önceki  sesleri bu gün duymamız mümkün müdür?

TELEFON YAPMA

 Her çocuğa yetecek kadar plastik bardak ve kibrit çöpleri, ip masaya yerleştirilir. Bardakların alt kısımları delinir. Bir ip ve kibrit yardımıyla bardaklar birbirine bağlanır. Böylece bir telefon elde edilmiş olunur. Aradaki ipi gergin tutarak telefonla konuşulabilir

ZIPLAYAN PARA

Malzemeler:

Bir pet şişe, pet şişenin ağzını kapatabilecek büyüklükte bozuk bir para 

Peki yukarda ki deneyle ne öğreneceğiz?

Hava ısındığı zaman, havayı oluşturan moleküllerin hareket enerjisi yani kinetik enerjisi artar. Bulundukları kabın her yüzeyine çarparak o yüzey üzerinde bir basınç oluştururlar. İnik bir topu güneşe koyduğumuzda şişmesi veya araba tekerleğinin  kışın hareket etmeden önce inik fakat hareket ettikçe , sürtünme sonucu açığa çıkan ısı ile şişmesi bu olaya dayanır.

Aynı mantıkla yukarda avucumuzla sardığımız pet şişenin içindeki havanın ısısı vücut sıcaklığımız olan 37 dereceyi bulacak dolayısı ile pet şişe içindeki hava moleküllerinin ısısı dolayısı artarak moleküllerin daha hızlı hareket etmeleri sağlanacaktır. Bu moleküller her yüzeye çarpacak dolayısı ile pet şişe ağzındaki en zayıf noktadaki para hareket edecektir.

Şu soruların cevabını bulup , sınıf arkadaşlarımıza soralım:

Elimizle pet şişeyi tutmak yerine elimizi devamlı hareket ettirerek sürtseydik ne değişirdi?

Kışın tam şişirilen balonları bulunan bir adam , yaza kadar balonları sayamazsa ne olabilir?

HAVA BASINCI

Malzemeler:

Bir pet şişe, sıcak su ve çaydanlık 

Peki yukarda ki deneyle ne öğreneceğiz?

Hava ısındığı zaman, havayı oluşturan moleküllerin hareket enerjisi yani kinetik enerjisi artar. Bulundukları kabın her yüzeyine çarparak o yüzey üzerinde bir basınç oluştururlar. İnik bir topu güneşe koyduğumuzda şişmesi veya araba tekerleğinin  kışın hareket etmeden önce inik fakat hareket ettikçe , sürtünme sonucu açığa çıkan ısı ile şişmesi bu olaya dayanır.Dünya yer küresini saran bir atmosfer vardır. Bu atmosfer dünya üzerindeki her cisme bir basınç uygular .Biz bu basınca atmosfer basıncı diyoruz.

Yukarıdaki deneyi şöyle yapıyoruz. Çaydanlıkta ısıttığımız suyun bir kısmını pet şişenin içine döküyoruz. Daha sonra tüm kısımların bu sıcak sudan etkilenmesi ve içerdeki havanın ısınıp hareketinin artmasını sağlıyoruz. Bu sayede içerdeki basınç artmış ve  oda koşullarında pet şişe içinde bulunması gereken hava moleküllerinden daha az bir hava molekülünün pet şişe içinde kalmasını sağlıyoruz. Daha sonra pet şişenin ağzını kapattığımız zaman pet şişe içinde kalan hava miktarı dolayısıyla basıncı azalmış oluyor. Dış basınç olan atmosfer basıncı içerdeki havanın basıncından büyük olduğu için , iki basınç eşitleyinceye kadar pet şişeye baskı uygular. Dolayısıyla pet şişe büzülür, hacmi de azalır. Pet şişenin iç basıncı bu sayede  atmosfer basıncına eşit hale gelir.

Şu soruların cevabını bulup , sınıf arkadaşlarımıza soralım:

İçi tam olarak su dolu bir bardağın, ağzına kağıt kapatıp hızla ters çevirdiğimizde bardaktaki suyun dökülmeme sebebi ne olabilir ?

Yukarıdaki aynı deneyi deniz seviyesinde ve deniz seviyesinden 100 metre yukarda yapmış olsaydık aynı fiziksel değişimi pet şişede gözlemleyebilir miydik?

SIVI BASINCI YÜKSEKLİK İLİŞKİSİ

Malzemeler:

Plastik Kutu , su

Deneyin yapılışı :

Plastik bir pet şişeden dikkatli bir şekilde keseceğiniz şekildeki cisme alt tabanına göre çeşitli yükseklikte 3 tane delik açın bu delikleri bantlayıp içine suyu doldurun . Bantları aynı anda çıkartın ve suların fışkırdığı mesafeleri gözlemleyin. Farklı mesafelere gittiklerini göreceksiniz. Suyun fışkırması sıvının basıncından kaynaklanmaktadır. Bu basınçta sıvının fışkırdığı deliğin suyun yüzeyine olan uzaklığına bağlıdır. Bu uzaklık ne kadar fazla ise bu sıvının o delikten uyguladığı basınç artar. Buna göre yüzeye en uzak delik en alttaki sonra ortadaki en yakın olanda en üstteki deliktir. Basınçta bunla doğru orantılı olarak altta en fazladır. Bu noktadaki sıvı basıncı en fazla olduğu için en uzağa suyu fışkırtır.

KALDIRAÇ

Bu küçük deney havanın itme kuvvetini gösteriyor. Burada, ciğerlerinizden veya hava pompasından gelen havanın geniş bir alana yayılmasını ve dolayısıyla büyük bir ağırlık kaldırabilme olanağını kullanıyorsunuz.

Masanın üzerine sağlam bir plastik torba serin. Torbanın üst kısmanın 1/3 kadarlık bölümü masanın kenarından sarksın. Torbanın üstüne şekildeki gibi büyük bir kitap koyun ve arkadaşınıza üzerine oturmasını söyleyin. Torbanın ucuna ağzınıza göre büzün ve kuvvetlice üfleyin. Arkadaşınız yukarı kalkacaktır. 

ISINAN HAVA GENİŞLER

Deneyin yapılışı :

Cam boruyu veya pipeti tıpanın deliğinden geçirin. Eğer delik ile pipet veya cam borunun arasından hava kaçma imkanı varsa bunu mum damlatarak önleyin.Sonra bunu şekildeki gibi şişenin ağzından geçirin.Ve su dolu kabın içine cam borunuzu veya pipetinizin ağzını şekildeki gibi yerleştirin. Isınan havanın ısınınca genişlediğini doğrusu tüm ısınan maddelerin genişlediğini biliyoruz ama bunu ispat etmemiz gerekli. Cam şişeyi elinizle  ısıtın bir miktar gaz çıkışı gözlersiniz. Daha fazla gaz çıkışı görmek istiyorsanız cam şişeyi şekildeki gibi bir mumla da ısıta bilirsiniz. Böylece ısınan havanın genişlediğini deneydeki gaz çıkışı ile görmüş olduk.Burada hava basıncıda artmıştır. Bunun sebebi hava moleküllerinin ısınınca hareket enerjisinin artmasıdır.

ELEKTİRİK DENEYİ

Küçük küçük kağıt parçaları koparılarak masanın üzerine koyulur. Tarak veya kalemi yünlü bir kumaş ya da saçına iyice sürtüp kağıt parçalarına doğru yaklaştırır. Sürtünmeden meydana gelen durgun elektrik sebebiyle kağıt parçaları kaleme ya da tarağa yapışır.

GÖKGÜRÜLTÜSÜ ve ŞİMŞEK DENEYİ

İki kağıttan yapılmış kese kağıdı şişirilir ve hızla birbirine çarpıştırılır. Sonuç olarak yüksek sesle ile gelen bir patlama oluşur. Şimşek olayını göstermek için de iki balon şişirilerek birbirine hızlı ve kuvvetlice sürterek karanlık bir odada oluşan elektriklenme gösterilir.

DİŞ TEMİZLİĞİ DENEYİ

İki adet beyaz lego, iki adet kapaklı cam kavanoz, diş fırçası, diş macunu, su yiyecek ve atıkları hazırlanır. Kavanozların yarısından fazlası su ile doldurur. İçine beyaz legolar konur birinci ka­vanozdaki legonun bir hafta boyunca fırçalanır, ikinci kavanoza her gün bir miktar yiyecek konur. Kavanozlar her gün gözlemlenir

DENEY:

Deneyin adı:Yüzen yumurta deneyi

Deneyin amacı:Tuzlu suyun yoğunluğu

Deneyde kullanılan araç gereçler:Büyük bir cam bardak,su tükenmez kalem,taze yumurta,tuz,tatlı kaşığı.

Deneyin uygulandığı yaş gurubu:5-6

Deneyin yapılışı:Su dolu bir kabın içine yumurtayı yavaşça bırakın yumurta dibe çökecektir;çünkü yumurta daha yoğundur.Daha sonra suya on tatlı kaşığı tuz konur ve yumurta tekrar suya bırakılır.Bu sefer yumurtanın yüzdüğünü göreceksiniz.

Deneyin sonucu:Tuzlu suyun yoğunluğu çoktur.

DENEY:

Deneyin adı:Buharlaşma deneyi

Deneyin amacı:Buharlaşmanın nasıl gerçekleştiği

Deneyde kullanılan araç gereçler:Su kabı

Deneyin uygulandığı yaş gurubu:5-6

Deneyin yapılışı: İçinde su dolu kabı güneşe bırakınız .Birkaç saat sonra suyun ne olduğu çocuklarla incelenir.

Deneyin sonucu:Su,güneş tarafından ısıtılır.Isınan su buharlaşır ve havaya karışır.

DENEY:

Deneyin adı:Toprakta hava deneyi

Deneyin amacı:Topraktaki hava var mı?

Deneyde kullanılan araç gereçler:Kavanoz,toprak

Deneyin uygulandığı yaş gurubu:5-6

Deneyin yapılışı:Bir kavanoza yarısına kadar toprak koyulur.Toprağın üzerine de su koyulur.

Deneyin sonucu:Toprak yüzeyinde küçük hava kabarcıklarının oluştuğunu ve bunlardan bir kısmının su içinde yükseldiği görülür.

DENEY:

Deneyin adı:Mum deneyi

Deneyin amacı:Havadaki oksijen yanmayı sağlar mı?

Deneyde kullanılan araç gereçler:Mum ,cam bardak

Deneyin uygulandığı yaş gurubu:5-6

Deneyin yapılışı:Bir mumu alıp yakarız ve üzerini bardakla kapatırız.Mum bir süre sonra söner.

Deneyin sonucu:Havasız yerde yanma olmaz.Oksijen yanmayı sağlar.

DENEY:

Deneyin adı:Havadaki basınç deneyi

Deneyin amacı:Havada basınç var mı?

Deneyde kullanılan araç gereçler:Bir bardak ve kağıt

Deneyin uygulandığı yaş gurubu:5-6

Deneyin yapılışı:Bardağı tamamen su ile doldururuz.Daha sonra ağzını bir kağıtla kapatarak ters çeviririz.

Deneyin sonucu:Bardaktaki su dökülmez ;çünkü havadaki basınç belli bir kuvvette alttan basınç yapar.

DENEY:

Deneyin adı:Havanın varlığı deneyi

Deneyin amacı:Hava var mı?

Deneyde kullanılan araç gereçler:Bir adet bardak ve kağıt.

Deneyin uygulandığı yaş gurubu:5-6

Deneyin yapılışı:Elimize boş bir bardak alalım.Kağıdı iyice buruşturarak bardağın içine sıkıştıralım.İçi su dolu bir kaba  bardağın ağzı aşağı gelecek şekilde daldıralım.Biraz bekledikten sonra aynı şekilde bardağı çıkaralım.

Deneyin sonucu:Su ile kağıt arasında kalan hava suyun kağıda ulaşıp ıslatmasını engelledi.

DENEY:

Deneyin adı:Yağmurun yağması deneyi

Deneyin amacı:Yağmur nasıl oluşur?

Deneyde kullanılan araç gereçler:Su,çaydanlık

Deneyin uygulandığı yaş gurubu:5-6

Deneyin yapılışı:İçine bir miktar su konulan çaydanlık ocağa konur.Kaynadıktan sonra ,çaydanlığın ağzından buhar çıkmaya başlar.B u sırada kapağı hafifçe havaya kaldırılır ve buharın kapağa çarpması sağlanır.

Deneyin sonucu:Kapağa çarpan su  taneciklerine dönüşür ve tekrar çaydanlığa dökülür.

DENEY:

Deneyin adı:Elektriklenme deneyi

Deneyin amacı:Elektriklenme nasıl oluşur?

Deneyde kullanılan araç gereçler:Plastik  çubuk,yünlü kumaş,kağıt parçaları.

Deneyin uygulandığı yaş gurubu:5-6

Deneyin yapılışı:Kağıt parçalarını masanın üzerine dökeriz.Daha sonra plastik çubuğu kağıtlara dokundururuz.Birde plastik çubuğu yünlü kumaşa sürtüp ardından kağıtlara dokundururuz.Ve çocukların farkı anlamalarını sağlarız.

Deneyin sonucu:Elektrikle yüklenen kağıt parçalarını çektiği görülür.

DENEY:

Deneyin adı:Erime-donma deneyi

Deneyin amacı:Erime ve donma nasıl meydana gelir?

Deneyde kullanılan araç gereçler:İspirto ocağı,buz ve kap

Deneyin uygulandığı yaş gurubu:5-6

Deneyin yapılışı:Buzlar kaba konularak ispirto ocağında ısıtılır.Daha sonra eriyen su tekrar bir kaba konulup buzluğa yerleştirilir ve donması sağlanır.

Deneyin sonucu:Erime ve donma suyun ha değişimidir.

DENEY:

Deneyin adı:Elektrik boşalması

Deneyin amacı:Elektrik boşalması nasıl gerçekleşir?

Deneyde kullanılan araç gereçler:Yünlü kazak,tarak

Deneyin uygulandığı yaş gurubu:5-6

Deneyin yapılışı:Bulunduğumuz ortamı karatalım.Daha sonra Bir arkadaşımızın yünlü kazağını çıkarmasını gözleyiniz.Aynı şekilde bir arkadaşımızın saçını taramasını gözlemleyiniz.

Deneyin sonucu:Her iki durumda da kıvılcım görülür ve çıtırtı sesi duyulur.

DENEY:

Deneyin adı:Renkli çiçek deneyi

Deneyin amacı:Renkli çiçek nasıl oluşur?

Deneyde kullanılan araç gereçler:Beyaz karanfil,kırmızı ve mavi mürekkep

Deneyin uygulandığı yaş gurubu:5-6

Deneyin yapılışı:Çiçeğin sapını boylamasına ikiye kesin.Bir tarafını mavi ,diğer tarafını kırmızı mürekkepli kaba koyun ve gözleyin.

Deneyin sonucu:Ertesi gün çiçeğin bir tarafının mavi bir tarafının kırmızı olduğunu göreceksiniz.

DENEY:

Deneyin adı:Deprem deneyi

Deneyin amacı:Deprem nasıl meydana gelir?

Deneyde kullanılan araç gereçler:Kibrit kutuları,karton

Deneyin uygulandığı yaş gurubu:5-6

Deneyin yapılışı:Kartonun üzerine kibrit kutuları dizilir ve aniden karton alttan çekilir.

Deneyin sonucu:Kibrit kutularının devrildiği görülür.